«Χουλιγκανισμός..στην πράξη»

«Η ποδοσφαιρική βία είναι σαν το τσιγάρο. Αν το δοκιμάσεις και δεν σου αρέσει, δεν θα το ξαναβάλεις στο στόμα σου. Αν όμως σου αρέσει, θα σε ακολουθεί στη ζωή σου επί μακρόν»,

έγραψαν στο βιβλίο τους με τίτλο «Ερχόμαστε» οι εκ των κορυφαίων χούλιγκαν της Γουότφορντ τη δεκαετία του '80 αδελφοί Εντι και Ντούγκα Μπρίμσον.

Ο όρος χούλιγκαν συνδέεται με φανατικούς οπαδούς που δεν διστάζουν να αναπτύξουν παραβατική συμπεριφορά για την  ομάδα τους. Δεν θα πρέπει, όμως, να συγχέεται με τους Ultras, οπαδούς δηλαδή που ακολουθούν την ομάδα παντού, οι οποίοι παρόλο που μπορεί να εμφανίσουν και περιστατικά βίας, έχουν σαν κύριο σκόπο τους την υποστήριξη των ομάδων τους.

 Λέγεται πως ο χουλιγκανισμός γεννήθηκε στην Αγγλία στα τέλη του 19^ου αιώνα όταν ανθρωποι που χαρακτηρίζονταν σκληροί προκαλούσαν αναταραχές, ενώ από το 1960 και μετά μετατρέπεται σε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα.

Η κίνηση της βρετανικής κυβέρνησης «1968 Public Order Act», σύμφωνα με την οποία τα δικαστήρια μπορούσαν να απαγορεύσουν την είσοδο αυτών των ατόμων στους αγωνιστικούς χώρους και οι συνεχείς έρευνες της βρετανικής αστυνομίας για φιλάθλους που έμοιαζαν με skinheads ή φορούσαν φθηνά ρούχα, αλλάζει τη μόδα των χούλιγκαν, οι οποίοι πλέον, τον 21^ο αιώνα,  φορούν επώνυμα και ακριβά ρούχα και κοσμήματα , γνωστά και ως «chav κουλτούρα», αλλά δεν επιφέρει ριζικές αλλαγές για την ανατροπή του χουλιγκανισμού. Η ιστορία του βρετανικού χουλιγκανισμού γράφτηκε στα γήπεδα, με γεγονότα που στιγμάτισαν το παγκόσμιο ποδόσφαιρο.

«Χέιζελ», 1985

Τις 29 Μαΐου 1985 η Λίβερπουλ και η Γιουβέντους φτάνουν στον τελικό του κυπέλου Πρωταθλητριών, ο οποίος διεξάγεται στο απαρχαιώμενο στάδιο του Βελγίου Χέιζελ, χτισμένο το 1930. Περίπου 25.000 φίλαθλοι προέρχονταν από κάθε ομάδα, ενώ οι υπόλοιπες θέσεις ανήκαν στην "ουδέτερη" ζώνη, στην οποία μία ώρα πρίν τη σέντρα οπαδοί της Λίβερπουλ εισβάλουν και επιτίθενται σε οπαδούς της Γιουβέντους που βρίσκονται εκεί. Η επίθεση εντείνεται λίγο αργότερα με αποτέλεσμα ολόκληρη η μάζα των φιλάθλων της Γιουβέντους να προσπαθεί να ξεφύγει από την επίθεση των Άγγλων, ενώ αρκετοί στοιβάχτηκαν σε έναν τοίχο στο τέλος της εξέδρας, η οποία δεν άντεξε το βάρος και κατέρρευσε. Ο αγώνας διεξάγεται κανονικά με την Γιουβέντους να κατακτά το κύπελλο πρωταθλητριών, ένω 39 άνθρωποι είχαν χάσει ήδη τη ζωή τους. Την επόμενη μέρα ο παρατηρητής της ΟΥΕΦΑ, Γκούντερ Σνάιντερ, επιρρίπτει ευθύνες αποκλειστικά στους Αγγλους και οι αγγλικές ομάδες  αποκλείονται από τα ευρωπαϊκά κύπελλα μέχρι το 1990.

«Χίλσμπορο», 1989

Στις 15 Απριλίου 1989 είχε προγραμματιστεί ο μεγάλος ημιτελικός ανάμεσα στη Λίβερπουλ και τη Νότιγχαμ Φόρεστ στο γήπεδο της Σέφιλντ. Η μεγάλη καθυστέρηση των «Ρεντς» οδήγησε την αστυνομία στην τραγική απόφαση να ανοίξει τις πύλες, έτσι ώστε οι οπαδοί να μην χάσουν τον αγώνα. Ο κόσμος όμως που συνέρεε ανεξέλεγκτα ξεπέρασε κατά 2.500 την χωρητικότητα της μικρής εξέδρας, με αποτέλεσμα πολλοί φίλαθλοι να συνθλίβουν και να πεθάνουν ακαριαία. Άλλοι τραυματίστηκαν σοβαρά, ενώ αρκετοί αναγκάστηκαν να πηδήσουν μέσα στον αγωνιστικό χώρο για να σωθούν. Οι επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης νομίζοντας ότι πρόκειται για μια ακόμα «συνηθισμένη» εισβολή από χούλιγκανς στον αγωνιστικό χώρο, συμβούλεψαν το διαιτητή να σταματήσει το παιχνίδι  δίνοντας εν συνεχεία εντολή στους αστυνομικούς να πιέσουν τον κόσμο να επιστρέψει πίσω στις θέσεις του, την ώρα που φίλοι της Λίβερπουλ έβγαζαν στον αγωνιστικό χώρο τραυματίες για να τους προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες. «Ήταν απίστευτα καταθλιπτικό όταν συνειδητοποίησα πως κατά τη διάρκεια των έξι λεπτών που οι ποδοσφαιριστές έπαιζαν μπάλα, οι οπαδοί της Λίβερπουλ άρχισαν ήδη να πεθαίνουν. Η αρχή του κακού έγινε πολύ νωρίτερα από ότι κάποιοι νόμιζαν...», γράφει ο Κένι Νταγκλίς, τότε προπονητής της Λίβερπουλ, στο συγκλονιστικότερο κεφάλαιο της αυτοβιογραφίας του. 96 νεκροί και 776 ήταν ο απολογισμός της μεγαλύτερης τραγωδίας  στην Ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου.

Τα δύο αυτά γεγόνοτα, που σημάδεψαν το αγγλικό ποδόσφαιρο, σήμαναν και το τέλος του βρετανικού χουλιγκανισμού. Η Μάργκαρετ Θάτσερ, Πρωθυπουργός της Βρετανίας, εφάρμοσε ένα ομαδικό σχέδιο δράσης, γνωστό και ώς «Football Spectators Act»,  που περιείχε για πρώτη φορά την κοινή δράση κράτους, αστυνομίας, ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας και συλλόγων. Η αναβάθμιση των γηπέδων για την καλύτερη ασφάλεια των οπαδών, τα κλειστα κυκλώματα τηλεόρασης και το ειδικό προσωπικό ασφαλείας, καθώς και τα ονομαστικά εισιτήρια και η σύλληψη οπαδών για επεισόδια, οι οποίοι ξεχνάνε αυτόματα το γήπεδο, στο οποίο δεν ξαναμπαίνουν ποτέ, ενώ είναι υποχρεωμένοι να δίνουν το «παρών» σε αστυνομικό τμήμα, όποτε παίζει η ομάδα τους, πρόσφερε στα αγγλικά γήπεδα ασφάλεια και βοήθησε στην ανάπτυξη νέας ποδοσφαιρικής κουλτούρας στα γήπεδα της Βρετανίας.

«Νεκρός οπαδός της Τουλούζ» 29/9/2009, «Κάηκε το Ντιάρμπακιρ..»6/3/2010, «Εκτεταμένα επεισόδια στη Καβάλα»25/3/2010,.....

Οι τίτλοι των τελευταίων αθλητικών ειδήσεων κάνουν ξεκάθαρο πως, ενώ η γενέτειρα του χουλιγκανισμού τον έχει αποβάλλει από τα γήπεδα της, στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες του κόσμου έχει πάρει εισιτήριο διαρκείας.

Ο χουλιγκανισμός, πλέον, δεν περιορίζεται μόνο μέσα στα γήπεδα και τα αίτια που τον προκαλούν δεν αφορούν μόνο τα οπαδικά αισθήματα των αντίπαλων ομάδων.

Οι μνήμες από το σοκαριστικό θάνατο του 25χρονου οπαδού του Παναθηναϊκού είναι ακόμα νωπές για το ελληνικό ποδόσφαιρο καθώς όμοιο περιστατικό δεν είχε συμβεί πρίν στην Ελλάδα.  Ο Μιχάλης Φιλόπουλος ήταν το τραγικό θύμα μιας βεντέτας μεταξύ οπαδών του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού, που εντάθηκε από το 1999 και δεν έχει λήξει ακόμα, σε ένα από τα περιβόητα «ραντεβού θανάτου». Πλέον όμως οι συμμετέχοντες έχουν  ξεχάσει τον «κώδικα τίμης» των «παλιών», έναν άτυπο κανόνα πάνω στον οποίο λειτουργούσαν και δεν τον παραβίαζαν. Μάχες χωρίς ρόπαλα, όπλα, μαχαίρια. Ένας εναντίον ενός και όχι 10 εναντίον ενός και στη περίπτωση του Φιλόπουλου τραυματισμένου και πεσμένου στο έδαφος να καταλήγει με εν ψυχρώ εκτέλεση.

Στην Γαλλία η αντιπαράθεση μεταξύ των οπαδών της Παρί Σεν Ζερμέν προκάλεσε το θάνατο 38χρονου οπαδού της στις 19 Μαρτίου και απειλεί με λουκέτο τον παρισινό σύλλογο. Οι αντιπαραθέσεις των οπαδών της ΠΣΖ έχουν πολιτική και ρατσιστική υφή και περιλαμβάνουν ακροδεξιούς οπαδούς που εδρεύουν στην εξέδρα Μπουλόνιε και αυτούς που εδρεύουν στην εξέδρα Οτέιγ και έχουν ακροαριστερές τάσεις. Συγκρούσεις μεταξύ ομοϊδεατών οπαδών συμβαίνουν κυρίως στην Αργεντινή, όπου αντίπαλες συμμορίες λυμαίνονται τα κέρδη από τον έλεγχο κάθε εξέδρας. Εκεί η βάση των συγκρούσεων είναι μόνο εγκληματική.

Ανάλογες ρατσιστικές όμως αντιδράσεις υπήρξαν στον αγώνα μεταξύ Αγγλίας και Τουρκίας το 2003. Οι Άγγλοι οπαδοί, ενισχυμένοι και φορτισμένοι ιδιαίτερα εναντίον των Τούρκων ύστερα από το φόνο δύο φιλάθλων της Λίντς Γιουνάιτεντ στην Κωνσταντινούπολη το 2000, προσπάθησαν με μπουκάλια, ρόδες αυτοκινήτων, πέτρες και σιδερολοστούς να σπάσουν το κλοιό της αστυνομίας και να επιτεθούν στους Τούρκους οπαδούς φωνάζοντας συνθήματα όπως «Θάνατος στην Τουρκία», «Ζήτω η νίκη», ενώ μέσα στο γήπεδο καλούσαν τον κόσμο χαρακτηριστικά: «ξεσηκωθείτε αν μισείτε την Τουρκία».

Το μένος των  χούλιγκαν δεν σταματάει ούτε εκεί. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα δεν είναι λίγες οι φορές που χούλιγκαν επιτίθενται σε αθλητικογράφους είτε ύστερα από μια δήλωση τους, είτε απλώς γιατί σχετίζονται με αντίπαλη ομάδα. Φίλιππος Συρίγος, Κώστας Νικολακόπουλος, Περικλής Στέλλας είναι μερικοί από τους αθλητικούς δημοσιογράφους που δέχτηκαν επίθεση  με σιδερολοστούς, ακόμα και μαχαίρια σε κάποιες περιπτώσεις, από χούλιγκαν.

Στην Ελλάδα ο χουλιγκανισμός και η  βία στα γήπεδα δεν είναι κάτι νέο, προϋπήρχε και εξελίσσεται με τη πάροδο του χρόνου σε πιο βίαιες μορφές. Το φαινόμενο παρατηρείται κάθε χρόνο και γίνεται αφορμή για πολλές συζητήσεις, άρθρα και δηλώσεις πάταξης του φαινομένου από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. «Η μηδενική ανοχή στη βία, το χουλιγκανισμό και τους βανδαλισμούς είναι απόφασή μας και θα την τηρήσουμε», δήλωσε στην αρχή του χρόνου ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης με αφορμή επεισόδια που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια αγώνων της Super League, ενώ ο πρόεδρος της Γενικής Γραμματείας αθλητισμού, Παναγιώτης Μπιτσαξής, λίγους μήνες μετά θα ανακοινώσει το πάγωμα των επιχορηγήσεων του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, γιατί όπως δήλωσε χαρακτηριστικά «Ο ΟΠΑΠ δεν πρόκειται να χρηματοδοτήσει αυτή την αθλιότητα». Παρόλα αυτά τα επεισόδια μόνο του τελευταίου μήνα στα ελληνικά γήπεδα είναι αρκετά για να αποδείξουν πως τίποτα δεν άλλαξε ακόμα.

Ο χουλιγκανισμός σε όλες του τις μορφές παραμένει αγκάθι για τον παγκόσμιο αθλητισμό, με μοναδικό πραγματικό θύμα τον ίδιο τον αθλητισμό. Η επίλυση του δεν είναι εύκολη για καμία χώρα καθώς με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται και αλλάζει μορφές, αλλά παραμένει αναγκαία για την φίλαθλη κοινωνία.